گزارش تحلیلی

گزارش تحلیلی

یکی از گزارش هایی که مددکاران اجتماعی لازم است تهیه کنند،گزارش های تحلیلی هستند که کاربرد های متعددی دارند که برخی از آنها عبارتند از:

1-حساس کردن مسئولان ذیرربط در موسسه و جامعه

2-حساس بودن مددکاران اجتماعی نسبت به مسائل و نیازگروه های هدف

3-برنامه ریزی متناسب با شرایط ونیاز در جامعه در سطوح مختلف پیشگیری سطح اول،دوم و سوم

4-سبب شناسی مسائل مختلفی که گروه های هدف با آن مواجه هستند

5-تصویب،اصلاح ...قوانین

انواع گزارش های تحلیلی:

الف)گزارش های تحلیل کمی

ب)گزارش های تحلیل کیفی

ج)گزارش های تحلیل کمی و کیفی(تلفیقی)

الف)گزارش های تحلیل کمی

در این نوع گزارش دانشجو با استفاده از آمارهای موجود به تحلیل مسائل مختلف مرتبط با گروه های هدف می پردازد.برخی از منابع آماری مورد استفاده عبارتند از:

1-سالنامه آماری کشور که هر سال توسط مرکز آمار ایران تهیه و چاپ می شود.

2-آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران

3-گزارش عملکرد دستگاه ها و سازمان عای مختلف مرتبط بامسائل و نیاز های گروه های هدف مددکاری که توسط سازمان ها ارائه می شود.

4-گزارش هایی که دولت هر سال برای ارائه به مجلس شورای اسلامی تهیه می کند(گزارش های اقتصادی برنامه توسعه اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی)

5-گزارش های سازمان های بین المللی از قبیل:

1-5 گزارش های توسعه منابع انسانی سازمان ملل

2-5 گزارش های جهانی سلامت که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) تهیه می شود.

3-5 گزارش هایی از وضعیت کودکان که توسط یونیسف UNICEF ارائه می شود.

4-5 گزارش UNDCP در زمینه مواد مخدر

6- آمار های ارائه شده در سایت های مختلف اینترنتی

7-استخراج آمار های مورد نیاز از پرونده های مراجعین که به موسسه محل کار دانشجو (مددکار اجتماعی)مراجعه می کنند.

و...

مثال:یکی از آمارهای ثبتی که هر ساله در کشور جمع بندی و ارائه می شود آمار ازدواج و طلاق می باشدکه علاوه بر سازمان ثبت احوال کشور،مرکز آمار ایران نیز در سالنامه آماری هر سال آن را ارائه می کند.از آنجایی که موضوع طلاق و افرادمطلقه و یا فرزندان طلاق از جمله موضوعات و گروه های هدف مددکاری اجتماعی است دانشجو می تواند با استفاده از آمارهای ارائه شده گزارش های تحلیلی کمی خود را ارائه دهد.

 

شاخص   سال	ازدواج		طلاق		نرخ طلاق
	تعداد	درصد تغییرات نسبت به سال قبل	تعداد	درصد   تغییرات نسبت به سال قبل
1375	479263	-	37817	-	9/7
1376	511401	7/6+	41816	6/10+	2/8
1377	531490	9/3+	42391	4/1+	8
1378	611519	15+	50179	4/18+	2/8
1379	646498	7/5+	53797	2/7+	3/8
1380	641417	8/0-	60241	12+	4/9
1381	650960	5/1+	67256	7/11+	4/10
1382	680934	6/4+	72359	6/7+	6/10

 

ب)گزارش تحلیلی کیفی:

در تهیه گزارش تحلیلی،توجه به نکات ذیل  ضرورت دارد:

1-محور تهيه گزارش مي تواند یک موضوع یا یک سئوال باشد.

2-برای تهیه گزارش به تناسب موضوع یا سئوال از چند گروه اطلاعات کسب کرد.

الف)گروه های هدف مددکاری اجتماعی

ب)مسئولان سازمان های مختلف

ج)کارشناسان و صاحب نظران که می تواند شامل مددکاران،روانشناسان،روانپزشکان،جامعه شناسان،مشاوران حقوقدانان،پزشکان،پزشکان قانونی وکارشاسان توانبخشی باشد.  

د)استفاده از تحقیقات و منابع و اسناد مکتوب

ز)در مورد یک موضوع یا پدیده چندین گزارش تحلیل کیفی می توانید تهیه کنید.

مثال:چنانچه دانشجوی کارورزی در مرکز کودکان خیابانی باشید می توانید در زمینه های مختلفی از جمله موارد زیر گزارش تحلیلی تهیه کنید:

1-علل افزایش کودکان خیابانی در کشور،استان، یا شهرستان از نگاه کارشناسان مسئولان و صاحب نظران

2-موانع ساماندهی کودکان خیابانی

3- ارزیابی کیفی خدمات ارائه شده به کودکان خیابانی

4- راه های کنترل و کاهش آمار کودکان خیابانی

5-زمینه ها و موانع حقوقی ساماندهی کودکان خیابانی

و...

ج)گزارش تحلیلی کمی و کیفی(تلفیقی)

نوشتن گزارش کمی کیفی به علت کامل بودن ممکن است کمی مشکل باشد بنابراین برای نوشتن گزارشی خوب و موثر می توان از همکاری سایر متخصصین و مددکاران استفاده کرد.

اهم اطلاعات مورد نیاز در گزارش تلفیقی عبارتن از:

1-عنوان دقیق گزارش

2-بسم الله رحمن الرحیم

3-فهرست مطالب با ذکر عنوان صفحه مطلب

4-مقدمه

5-تعاریف

6-قوانین

1.       درجهان

2.       در ایران

7-آمار

1.       درکشور یا استان وشهرستان در یک زمان مشخص و یا در چند سال وبررسی رشد مثبت یا منفی آن

2.       آمار سایر کشور ها،مقایسه آن با ایران،استان،شهرستان و...

8-عوامل موثر در بروز مشکل/موضوع

1.       عوامل مربوط به فرد

2.       عوامل مربوط به خانواده

3.       عوامل مربوط به جامعه

پیامد های مشکل/موضوع

1.       بر فرد

2.       بر خانواده

3.        بر جامعه

در پیامد ها فقط به پیامد های منفی اشاره نشود و چنانچه  پیامد مثبتی دارد به آن نیز اشاره شود.گرچه اغلب موضوعات مددکاران پیامد مثبت ندارند.

گزارش نویسی در کارورزی

انواع گزارشهایی که دانشجویان و مددکاران اجتماعی در کارورزی فردی می نویسند عبارتند از :

 

1.         گزارش معرفی مؤسسه(مشاهده از مرکز)

2.         گزارش روزانه

3.         گزارش علمی

4.         گزارش بازدید از منزل

5.         گزارش اقدامات و پی گیری ها

6.         گزارش موضوعی

7.         گزارش کامل

8.         گزارش تحلیلی

9.         گزارش یادگرفته ها

 

گزارش معرفی مؤسسه(به اختصار)

1 : اطلاعاتی که باید روی جلد گزارش نوشته شود،عبارتند از :عنوان کامل و دقیق مؤسسه،نام و نام خانوادگی تهیه کننده،نام دانشگاه،دانشکده،استاد مربوط برای دانشجویان و سازمان و اداره مربوط برای شاغلین،سال و زمان تهیه گزارش مانند نمونه زیر:

 

 

 

 دانشگاه علامه طباطبایی تهران

دانشکده علوم اجتماعی

گروه مددکاری

 گزارش معرفی:

مرکز مداخله در بحران فردی،خانوادگی

 و اجتماعی (اورژانس اجتماعی)

شهید نواب صفوی بهزیستی تهران

استاد:آقای / خانم ...

تهیه کننده: ...

دانشجوی رشته مددکاری اجتماعی ورودی 1385

برای انجام دادن بخشی از تکالیف درس کارورزی مددکاری فردی (1)

 نیمسال دوم تحصیلی 87-1386

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۲-بعدازفهرست،گزارش اصلی با یک مقدمه کوتاه(متناسب با گروه هدف)

3-تاریخچه موسسه و روند تغییرات وتحولات آن

4-"قانون تاسیس موسسه"یعنی شرح وظایف کلی موسسه و شرح وظایف کارکنان موسسه

5-اهداف موسسه که می تواند به دو دسته کلی وجزیی تقسیم شود.

6-اطلاعاتی درباره گروه هدف(مددجویان آن موسسه)

7-گزارش درباره نحوه پذیرش که به دو شکل کلی است:الف)خود معرف:یعنی مراجع بدون اجبار وفشار  وبر اساس میل شخصی خود مراجعه می کند.ب)ارجاعی:مثلاًفردی که به حکم دادگاه برای گذراندن دوران بازپروری از طریق مراجع قضایی،انتطامی،مشاوره،NGOها،و...ارجاع شود.

8-نوع خدماتی که مرکز ارائه می دهد:شاملمددکاری اجتماعی،روانشناسی،حقوقی،مشاوره ای،بهداشتی،درمانی،بیمه ای واشتغال و...

9-ساختار فیزیکی موسسه:فرض کنید از یک موسسه معلولان جسمی گزارش تهیه می کنید.در این صورت توجه به رمپ(سطح شیبدار)توالت فرنگی،آسانسور(اگر موسسه چند طبقه باشد)ضروری است.

10-ارتباط با سایر موسسات:فرض کنید در یک مجتمع حمایت از زنان سرپرست خانوار کار می کنید،یکی از مراجعان شما نیاز به اشتغال دارد اما هیچ گونه مهارتی ندارد،در این حالت اتباط با سازمان آموزش فنی حرفه ای که بتواند زمینه آموزش را برای این مراجع فراهم کند،بسیار ضروری است.

11-طرح موانع ومشکلات که می تواند به صورت زمانبندی شده (کوتامدت،میان مدت،بلند مدت)مطرح شود.

 

12-پیشنهاد برای حل مشکلات که می تواند به ترتیب اهمیت و اولویت باشد.

13-نشانی موسسه،شماره تلفن،دورنویس،سایت،پست الکتریکی و...درپایان گزارش ضروری است

 

گزارش بازدید از منزل

گزارش بازدید از منزل:

برا ی نوشتن این نوع گزارش توجه به نکات زیر ضروری است:

-تاریخ انجام بازدید از منزل مشخص شود.

-مشخصات مراجع مشخص باشد؛گاهی اوقات به جای نام و نام خانوادگی،شماره پرونده مراجع نوشته می شود

-هدف یا اهداف بازدید از منزل:این اهداف که هم برای مراجع و هم برای مددکار و همچنین خانواده مشخص می باشد باید در گزارش درج شود.

-در متن گزارش نیز برای هر هدف توضیحات لازم نوشته شود.منظور از توضیحات لازم توضیحات زیاد و طولانی نیست،بلکه توضیحات باید به گونه ای باشد که برای فردی که گزارش را مطالعه می کند نا کافی نباشد و متناسب با هدف باشد.

-گزارش به زبان ساده و قابل فهم نوشته شود و از به کار بردن واژه های تخصصی و لاتین پرهیز شود.

-گزارش خوانا باشد.

تاریخ تهیه گزارش ثبت شود(همیشه تاریخ تهیه گزارش با تاریخ انجام بازدید یکسان نیست)

-گزارش صادقانه نوشته می شود.

-از درج موضوعاتی که ارتباط با اهداف بازدید منزل ندارند،پرهیز شود.

-از نوشتن گزارش به شیوه سفر نامه پرهیز شود.در بسیاری از مواقع گزارش های مندرج در پرونده های،گزارش افراد متخصص و حرفه ای نیست و تفاوتی بین گزارش های کارشناسان و افراد غیر کارشناس(افراد غیر حرفه ای)وجود ندارد.

-در بسیاری از موارد فقط به وضعیت اقتصاری اشاره می شود.چنانچه بررسی وضعیت اقتصادی هدف بازدید باشد مانعی ندارد،اما این که همیشه این موضوع محور گزارش باشد صحیح نیست.مددکار نباید فقط به فکر اثبات فقیر بودن یا فقیر نبودن مراجع باشد.فراموش نشود که مددکاران اجتماعی مامور مالیات نیستند .

پس از نوشتن گزارش لازم است گزارش نوشته شده،توسط دانشجو و سرپرست کارورزی مورد ارزیابی قرار گیرد.نقاط ضعف و قوت مشخص شود و راهنمایی های لازم از طرف سرپرست به دانشجو ارائه شود.

یکی از نکات مهمی که در گزارش بازدید منزل دانشجو باید توضیح داده شود این است که انجام بازدید منزل چه ضرورتی داشته است.

نمونه فرم گزارش بازدید از منزل:

 

آموزش  پرورش استان تهران

منطقه 2

مرکز مشاوره راهنمایی خانواده

گزارش بازدید منزل

تاریخ انجام بازدید:                      شماره پرونده مراجع:

ضرورت بازدید از منزل:

هدف/اهداف:

1-

2-

3-

متن گزارش:

 

هدف اول:

 

 

هدف دوم:

 

 

هدف سوم:

                                           نام و نام خانوادگی مددکار اجتماعی

                                                          تاریخ،مهر و امضاء

 

تذکر:ممکن است بازدید فقط یک هدف داشته باشد و یا اینکه توضیح هر هدف بیشتر از یک صفحه باشد که در این صورت گزارش باید متناسب باهدف نوشته شود.فرم ارائه شده فقط به عنوان نمونه می باشد.

کتاب راهنمای کارورزی-سید حسن موسوی چلک

گزارش روزانه

گزارش روزانه:

يكي از گزارش هايی كه در هنگام گذراندن دروس كارورزی كاربرد بسيار زيادی دارد،گزارش روزانه می باشد.برای توضيح اين نوع گزارش ابتدا لازم است به مثال ذيل شود.در هنگام كارورزي در گزارش روزانه نيز داشجو بايد ابتدا رئوس اقدامات و فعاليتهايی كه انجام داده بنويسد،سپس در خصوص هر يك از آنها توضيحات لازم را ارائه كند.      چنان چه در يك روز دانشجو اقداماتي از قبيل بازديد منزل پيگيری از مراجعی كه ترخيص شده است،مطالعه پرونده ها و مصاحبه با مراجع انجام داده باشد،گزارش روزانه اش را با ذكر تاريخ و روز كارورزی به صورت ذيل می نويسد:

1-انجام بازديد منزل

2-پيگيري از مراجع ترخيص شده

3-مطالعه پرونده/پرونده ها

4-انجام مصاحبه

اقدام اول:انجام بازديد منزل

گزارش های دانشجويان در هر بازديد منزلی كه انجام می شود در چهار بخش بايد ارائه می شود.

بخش اول:چگونگي انجام بازديد منزل:در مباحث نظری برای انجام بازديد منزل نكاتی را دانشجويان می آموزند.برای اينكه متوجه می شوند چه قدر از مطالب را به كار گرفته اند،در گزارشی كه مي نويسد ابتدا بايد تمام اقداماتی را كه از قبل از انجام بازديد منزل تا پايان آن انجام داده اند به ترتيب اقدامات انجام شده ذكر كنند. دانشجويی را در نظر بگيريد كه به ترتيب ذيل مراحل بازديد منزل را طي كرده است:

1-هماهنگي با مراجع و خانواده مراجع

2-هماهنگي با مسئوول قسمت يا موسسه

3-هماهنگي با واحد نقليه

ممكن است اين سوال در ذهن دانشجويان مطرح شود كه اين نوع گزارش چه فايده هایی دارد؟براي يافتن پاسخ اين سئوال به مطلب زير توجه كنيد:

به دفعات اتفاق افتاده كه مددكاران اجتماعي واحدهای اجرايی و يا دانشجويان از اين كه به دليل ناهماهنگی نتوانستند بازديد منزل را به موقع و طبق توافقی كه با مراجع و يا خانواده اش داشته اند،انجام دهند،گله می كردند.چون معتقد بودند كه در چنين شرايطی اعتماد مراجع و...نسبت به مددكار و موسسه كم می شود. در حاليكه اگر هماهنگی لازم انجام مي شد يا اقداماتي كه براي انجام بازديد منزل  ضروذي بود به ترتيب انجام مي شد ممكن بود ان مشكل پيش نيايد. به همين دليل دانشجوی كارورزی بايد تمام اقدامات مورد نياز براي انجام بازديد منزل را به خوبي ياد بگيرد و به اصطلاح ((ملكه ذهن)) او شود. ضمن اين كه در چنين شرايطي سرپرست كارورزي كه خود فردي مطلع در اين زمينه می باشد می تواند راهنمايی های لازم را به دانشجو ارائه كند.

بخش دوم:نوشتن اهداف و ضرورت بازديد منزل:در بسياري از موسساتي كه مددكار اجتماعي حضور دارد بازديد منزل را نه به عنوان يك ابزار و مهارت مددكار اجتماعی بلکه به عنوان یک وظیفه برای آنان در نظر دارند.حتی انجام بازدید از منزل پس از ثبت درخواست مراجع برای ارائه خدمات ،اجباری است.در بعضی از سازمان ها انجام زیاد بازدید منزل به عنوان امتیاز مثبت و انجام ندادن آن به عنوان امتیاز منفی محسوب می شود.

در بخش دوم دانشجو باید دو دسته اطلاعات را بنویسد:

1-انجام بازدید منزل چه ضرورتی داشت؟

2-چه هدف یا اهدافی را از بازدید منزل دنبال می کند؟

بخش سوم :نوشتن گزارش بازدید منزل:پس از پایان بازدید منزل انتظار می رود دانشجو بتواند گزارش مناسبی را با توجه به هدف یا اهداف آن نویسد.(در قسمت گزارش بازدید از منزل به طور کامل به آن پرداخته می شود)

بخش چهارم:ارزیابی بازدید منزل انجام شده:یکی از مهم ترین وظایف دانشجویان هنگام کارورزی ارزیابی اقداماتی است که انجام می دهند که از جمله آنها بازدید منزل است. در این قسمت دانشجو باید هر سه بخش قبلی را مورد ارزیابی قرار دهد.این ارزیابی شامل سه بخش زیر خواهد بود:

قسمت اول:نکات مثبت اقدامات انجام شده در هر یک از سه بخش

قسمت دوم:نکات منفی اقدامات انجام شده در هر یک از سه بخش

قسمت سوم:چگونگی ارتقاء نکات مثبت و بهبود نکات منفی در هر یک از سه بخش

اقدام دوم:پیگیری از مراجع ترخیص شده

دانشجو در این زمینه چند دسته اطلاعات را باید به سرپرست خود ارائه کند:

1.       مشخصات مراجع

2.       نوع مشخصات/مشکلات یا نیاز/نیازهای مراجع

3.       مدت ترخیص

4.       نحوه ترخیص

5.       آخرین دفعه پیگیری انجام شده

6.       نحوه پیگیری

7.       نتیجه پیگیری

اقدام سوم:مطالعه پرونده/پرونده ها

یکی از ایراد هایی که دانشجویان کارورزی بالاخص در اولین کارورزی می گیرند،مطالعه پرونده هایی است که موسسه در اختیار آنان قرار می دهد.این پرونده ها منبع بسیار مهمی در کسب تجربه ومهارت مددکاران و شناخت شناخت نقاط قوت و ضعف آنان می باشد.

پس از مطالعه هر پرونده دانشجو باید نکات ذیل را درگزارش خود بنویسد:

1-مشکل یا مشکلات مراجعینی که پرونده آنان مطالعه شده،چه بودند؟

2-آیا اطلاعات جمع آوری شده که در پرونده درج شده برای شناخت مشکل کافی بود؟در صورت ناکافی بودن از نظر دانشجو چه اطلاعات دیگری باید باید جمع آوری می شد؟

3-آبا مشکلات مراجع به طور مشخص و به ترتیب اولویت نوشته شده بود؟

4-آیا برنامه های کمکی متناسب با مشکلات تدوین شده بودند و زمان اجرا و چگونگی اجرای آنان مشخص شده بود؟

5-آیا مشخص شده بود کدام برنامه کمکی برای کدام مشکل است؟

6-آیا از منابع موجود در جامعه برای کمک مراجع به خوبی استفاده شده؟

7-آیا ارزیابی از اجرای برنامه های صورت گرفته در پرونده ثبت شده است؟

8-در صورتی که مراجع ترخیص شده،آیا پیگیری انجام شده است؟

9-آیا از متخصصین دیگر برای جمع آوری اطلاعات،تشخیص و تدوین برنامه استفاده شده بود؟

10-آیا کار با مراجع به صورت تیمی انجام شده بود؟

11-آیا رعایت اصول مددکاری اجتماعی در کار با مراجع(با توجه به اطلاعات پرونده)صورت گرفته است؟

در واقع می توان گفت که مطالعه پرونده فقط برای پر کردن وقت یا به اصطلاح برخی دانشجویان "سرگرم کردن "آنها نیست،بلکه چنانچه با دفت مورد مطالعه و نقد وبررسی قرر گیرد جنبه آموزشی بالایی دارد.سرپرست کارورزی نیز با مطالعه گزارش دانشجو می تواند اطلاعاتی را که دانشجو نیاز دارد در اختیار او قرار دهد.

اقدام چهارم:انجام مصاحبه

در این نوع گزارش دانشجو باید اطلاعاتی مثل مشخصات مراجع،مدت مصاحبه،مکان و زمان آن،هدف ، نحوه مدیریت و گزارشی از سئوالات و پاسخ ها و...را بنویسد که به دلیل اینکه دانشجویان مددکاری غالباً در دروس قبلی خود با آن آشنا شده اند،از توضیح مجدد آن صرف نظر می کنیم.

برای شرح کامل مهارت های مصاحبه رجوع شود به کتاب"مددکاری اجتماعی(1)"وکتاب"راهنمای سرپرستی وکارورزی"نوشته سید حسن موسوی چلک.

 

کارورزی

در بعضی از رشته های دانشگاهی،کسب تجربه در کنار فراگیری علم و کاربردی کردن مطالب نظری در عمل قبل از فارغ التحصیلی مهم و ضروری است.از جمله این رشته ها می توان به پزشکی،مددکاری اجتماعی،پرستاری و ... اشاره کرد.

همان طور که رشته پزشکی دانشجویان پس از فراگیری مباحث نظری دوران اینترنی یا رزیدنتی خود را در مراکز آموزشی و درمانی می گذرانند و این دوران در کسب تجربه و استفاده مناسب تر از مهارتها و دانش آنان نقش قابل توجهی دارد،در مددکاری اجتماعی نیز با توجه به ماهیت شغلی و وظایفی که بر عهده مددکاران در مؤسسات مختلف قرار دارد،کارورزی چنین نقشی را ایفا می کند.هرچقدر کیفیت کارورزی بهتر باشد توانایی و تجربه و آمادگی دانشجو برای ارائه خدمات مناسب تر بعد از فارغ التحصیلی بیشتر و بهتر خواهد بود.

در کتاب کاربرد مصاحبه و گزارش نویسی در مددکاری اجتماعی در تعریف گزارش نویسی چنین نوشته شده است:"عبارت است از نوشتن یا نگارش هر آنچه را که دیده شده است.حقایق مورد مشاهده،اطلاعات گرفته شده،مسائل موجود،علل آن ها،اتفاقات و رویدادها،در بعضی موارد تاریخچه زندگی و شرح حال افراد،گاهی به اختصار و گاهی به طور کلی جهت ارائه به سازمان و یا مؤسسه ای که علاقه مند به مطالعه مطلب گزارش شده هستند."

 

دانشجویان کارورزی با توجه به نوع کارورزی،خدمات زیر را ارائه می دهند:

 

کارورزی فردی(کار با فرد)Individual  Training  

دانشجو به افرادی که دارای مشکل یا نیاز هستند به صورت فردی (جداگانه)خدمات ارائه می کند.

کارورزی گروهی(کار با گروه) Group  Training  

دانشجو به تعدادی از افراد که دارای مشکل / نیاز مشترک هستند به صورت گروهی(با تشکیل گروه)خدمات ارائه می کند.

کارورزی جامعه ای(کار با جامعه)Community  Training  

دانشجو به تعدادی از افراد (بیش از گروه)دارای مشکل / نیاز مشترک که در یک مؤسسه یا منطقه حضور دارند خدمات ارائه می کند.

برگرفته از کتاب"راهنمای سرپرستی و کارورزی درمددکاری اجتماعی "-نوشته سید حسن موسوی چلک